İşlemciler, bilgisayarlar, akıllı telefonlar, tabletler ve diğer cihazlar dahil olmak üzere birçok modern elektronik cihazda bulunur. İşlemci alırken nelere dikkat etmek gerekir merak ediyorsunuz fakat teknik detaylarda boğulmak istemiyor musunuz? Kılavuz niteliği taşıyan bu yazımızda, işlemcileri yakından inceliyoruz.
İşlemci Nedir?
Günümüzde, işlemci denildiğinde akla ilk gelen şey, bilgisayarın içinde anakart üzerine yerleştirilen kare şeklindeki çiptir. İşlemci, bilgisayarı çalıştıran, işlemleri gerçekleştiren elektronik aygıttır. İşletim sisteminden (OS) geçirilen aritmetik, mantıksal, giriş/çıkış (G/Ç) ve diğer temel yönergeler işlemci tarafından gerçekleştirilir. Cihazın temel bileşeni ve beynidir. Diğer donanım parçalarının çalışması ve performansı işlemci gücüne bağlıdır. Kısaltması CPU açılımı "Central Processing Unit" Türkçesi "Merkezi İşlem Birimi"dir ve dilimize işlemci olarak yerleşmiştir.
İşlemciler sadece mobil cihaz ve bilgisayarlarda bulunmaz, aklınıza gelebilecek elektronik cihazların tümünde işlemci bulunur. İşlemci sayesinde elektronik cihazın çalışması, verinin işlenmesi sağlanır. İşlemcilerde bulunan çekirdek sayısı ve işlemci hızı birbiriyle doğru orantılıdır. İşlemci çekirdek sayısı ne kadar fazlaysa işlemci o denli veri işleme gücüne sahiptir. İşlemci çalışma hızı, üretim teknolojisi ve tasarımına göre değişir. Hız birimi "Hertz, Gigahertz, Megahertz" birimleriyle ifade edilir. Gigahertz, bir işlemcinin saniyede gerçekleştirebileceği maksimum işlem sayısını belirtmek için kullanılır. Bir işlemcinin yaptığı her bir işlem, 1 hertz olarak ifade edilir ve 5 Gigahertz'lik bir işlemciye sahipseniz bu işlemci saniyede 50 milyar işlem gerçekleştirir.
Her işlemci, "çekirdek" adı verilen bir veya daha fazla işlem biriminden oluşur. Her çekirdek, gigahertz (GHz) cinsinden ölçülen belirli bir hızda tek bir hesaplama görevinden gelen talimatları işler. Modern bilgisayarlar genellikle birden fazla işlemci çekirdeğine (çift çekirdekli, dört çekirdekli vb.) sahiptir. Talimatları işlemek ve aynı anda birden fazla görevi tamamlamak için birlikte çalışırlar. Günümüzde dual core, quad core, octa core gibi farklı çekirdek sayısıyla üretiliyor. Çekirdek sayısı işlemcinin çalışma hızı ve verimliliği etkiler. İşlemci mimarisine bakıldığında, temelde 32 bit ve 64 bit olmak üzere ikiye ayrıldığı görülür. 32 bit işlemcilerde gönderilen verinin boyutu 32 bit boyutundadır. İşletim sistemi bir veri işlemek için işlemciye komut göndererek çalıştırır. İşlemci, komutu önce kendi önbelliğine gönderir, ardından mantıksal birimleri tarafından işlemeye çalışır. Çalışma mantığı 64 bit işlemcilerde de bu şekilde fakat arada işlem süresi ve veri hızı değişkenlik gösterir. Diğer fark, desteklenen RAM miktarıdır. 32 bit işlemciler, maksimum 4 GB RAM'e kadar destek verebiliyor, 64 bit işlemciler ise maksimum 8TB'a kadar destek verebiliyor.
Mobil cihazlarda kullanılan işlemciler "System on a chip" olarak adlandırılır. Türkçesi "Yonga Seti", "Yongada Set" anlamına gelen bu parça bilgisayar işlemcisinden farklıdır. Bu çip sistemi içerisinde ekran kartı, RAM ve işlemci gibi temel bileşenleri bulunur.
CPU, işlemlerini talimat döngüsünün üç ana adımı üzerinden gerçekleştirir: isteme, kod çözme ve yürütme.
İsteme: CPU talimatları alır.
Kod Çözme: Kod çözücü, talimatı sinyallere dönüştürür.
Yürütme: İstenen işlemin gerçekleştirilebilmesi için kodu çözülen talimatlar her bileşene gönderilir.
İşlemcinin İyi Olması Ne İşe Yarar?
Onlarca yıldır bilgisayar alışverişlerinde birçok insan PC performansını iyileştirmek için RAM bileşenine odaklandı. RAM'in bilgisayar performansını etkilediği tartışılmaz bir gerçektir fakat başlı başlına performans belirleyen değildir. İhtiyaçlarınıza bağlı olarak daha iyi performans için tek çözüm işlemci ve RAM arasında iyi bir denge aramaktır.
CPU olarak da bilinen işlemci, bilgisayarın işini yapması için ihtiyaç duyduğu talimatları ve işlem gücünü sağlar. Dolayısıyla, işlemciniz ne kadar güçlü ve güncel olursa, bilgisayarınız görevlerini o kadar hızlı tamamlayabilir.
Daha güçlü bir işlemci alarak bilgisayarınızın daha hızlı düşünmesine ve çalışmasına yardımcı olabilirsiniz. Daha yüksek RAM kapasitesi, daha büyük bir tezgah gibiyse, daha hızlı bir işlemci, işinizde size yardımcı olması için daha fazla çalışana sahip olmak gibidir.
İşlemci Satın Alırken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Tüm bilgisayarlar çalışmak için işlemci parçasına ihtiyaç duyar. Tüm işlemciler eşit yaratılmamıştır, üreticiler tarafından farklı sistemlere yönelik işlemci modelleri geliştiriliyor. Dolayısıyla satın alma sürecinde bir sürü işlemci karşınıza çıkar. Hangi özelliklerin önemli olduğunu ve bunların bilgisayar kullanımıyla nasıl ilgili olduğunu anlamak önemlidir. İşlemci seçme konusunda en ufak bir fikriniz yok mu? Endişelenmeyin, yazının devamı işlemci seçerken dikkat edilmesi gereken özellikler hakkında. Öncelikle, çekirdek sayısı, bilgisayarın ne için kullanılacağı, çalıştırılacak yazılımın türü, işlemci uyumluluğu ve CPU hızına dikkat etmek gerekir.
Kullanım Amacı
Önceliğiniz oyun değilse, ofis işleri veya internette gezinmek için bilgisayar topluyorsanız giriş seviyesi bir işlemci satın almak sizin yararınıza olur. Oyuncu sitemi ve profesyonel işler için işlemci alacaksanız işlemci, ekran kartı, anakart, bellek gibi donanım parçaları güçlü olmalı.
Çekirdekler
On yıldan kısa bir süre önce, tüm işlemciler tek çekirdek üretiliyordu. Günümüzde tek çekirdekli işlemcilere rastlamak istisna bir durum. Çok çekirdekli işlemciler, kullanılabilirlikleri giderek yaygınlaştıkça ve yazılımlar çok çekirdekli teknolojiyi kullanmak üzere tasarlandıkça daha popüler hale geldi. Çift çekirdekli işlemcilerden sekiz çekirdekli işlemcilere kadar, aralarından seçim yapabileceğiniz çok sayıda seçenek vardır. Kaç tane çekirdeğe ihtiyacınız olduğuna karar verirken öncelikle “çoklu çekirdeğin” ne anlama geldiğini bilmek gerekir.
İşlemciler tek bir çekirdek üzerinde çalışırken, işlemciye gönderilen tüm verilerin işlenmesinden tek bir çekirdek sorumlu olur. Bir işlemciye daha fazla çekirdek entegre edildiğinden, bu çekirdekler işlemcinin görevlerini bölebilir. Bu, işlemciyi daha hızlı ve daha verimli hale getirir. Ancak, bir işlemcinin yalnızca onu çalıştıran mevcut yazılım kadar iyi performans gösterebileceğini unutmamak gerekir. Yazılım sekiz çekirdekten yalnızca üçünü kullanabiliyorsa, beş çekirdek kullanılmayacaktır. Maliyeti ve kullanımı en üst düzeye çıkarmak için sistem gereksinimlerini temel kullanılabilirlik ile eşleştirmek en iyisidir.
Önbellek
İşlemci önbelleği, tıpkı bilgisayar belleği gibi çalışır. Önbellek, geçici depolama için kullanılan bellektir. Bilgisayardaki geçici depolama birimi (RAM) kapasitesi ne kadar yüksek olursa bilgisayar hızı da o denli hızlı olur. İşlemci önbelleğinin çalışma mantığı da aynıdır. İşlemcinin önbelleği ne kadar büyükse, o kadar fazla dosya depolayabilir ve daha hızlı erişim sağlar.
Soket Uyumluluğu
İşlemci satın alırken dikkat edilmesi gereken en kritik özellik uyumluluk olabilir. Soket uyumluluğu, anakart ve onun işlemci arasındaki bağlantıyı sağlar. Özellikle, mevcut işlemcisini güncellemek isteyen kullanıcılar anakart ve işlemci uyumunu kontrol etmeli. Çünkü yeni nesil işlemcilerin performansı ve gücü değiştikçe soketleri de değişebiliyor. Dolayısıyla seçim yaparken anakart uyumu ve güç kaynağının yeni işlemcinin gücünü karşılayacağından emin olmak gerekiyor.
Hız
İşlemci hızı, Hertz (Hz) cinsinden ölçülür. İşlemci hızı, performansı yansıtan iyi bir gösterge olsa da, artık işlemcinin gücünü etkileyen tek faktör değildir. Geçmişte, daha hızlı işlemci daha iyi performans anlamına geliyordu. Fakat bu durum artık değişti. Güncel işlemciler arasında, daha düşük frekansta çalışan bir CPU, altyapısı nedeniyle aslında daha yüksek frekansta çalışan bir işlemciden daha iyi performans gösterebilir.
Termal Tasarım Gücü
Kasa içindeki diğer donanım parçaları gibi işlemciler de ısı üretir. CPU'nun termal tasarımı, işlemcinin ne kadar ısı yayacağını açıklar. Aşırı ısınma bilgisayar bileşenleri için tehlikeli bir durumdur, dolayısıyla işlemcinin soğutucu özelliklerine bakmakta fayda var. Bazı işlemciler soğutucuyla gelirken bazıları gelmez. CPU ile birlikte bir soğutma cihazı gelmiyorsa veya verilen soğutma cihazı kullanılmıyorsa, sistemi yeterince soğutabilecek çözümler üretilmelidir. Eğer tasarruflu bir giriş ve orta sınıf sistem toplamak istiyorsanız kutusunda soğutucu olan modellere bakmanızda fayda var.
Bu yazımızda, işlemciler hakkında bilinmesi gereken temel konuları konuştuk. Sıra, ihtiyacınız olan işlemciyi seçmeye geldi, hemen sitemizi ziyaret edin ihtiyaç ve bütçenizi karşılayan işlemcileri inceleyin.
